مروری بر مالکیت معنوی
امروزه یکی از مهمترین و اساسی ترین مفاهیمی که با پیشرفت علم و تکنولوژی و به خصوص اینترنت در زمینه مسائل مالکیتی مطرح میشود بحث مالکیت معنویست.مالکیت معنوی در یک نگاه کلی به حقی تلقی میشود که برای هر فرد خلاق ، هنرمند ، طراح و نویسنده وجود دارد و آثار غیر مادی را که در اثر تلاش زیاد بوجود می آید و در ظاهر جنبه مادی ندارد را مورد حمایت خود قرار می دهد تا به نوعی هم باعث پیشرفت علم و انگیزه در جامعه باشد و هم حق و حقوق افراد خالق آثار.
تعریف مالکیت معنوی
مالکیت معنوی به حق و حقوقی ابلاغ میشود که یک اثر خلاقانه، یک نوآوری و یک اعتبار کسب و کار را حفظ میکند.
اهمیت مالکیت معنوی (فکری)
حقوق مالکیت معنوی ( فکری ) ،در جهان امروز از اهمیت ویژه ای برخوردار است و به دلیل برخورداری از ارزش اقتصادی ، مورد توجه همه قرار گرفته است. هر فکر و ایده ای هم جنبه معنوی دارد و هم جنبه اقتصادی! مالکیت فکری به فکر و ایده افراد مربوط می شود و در بسیاری از کشور ها برای حمایت از آن اقداماتی صورت گرفته است.
مولفه های مالکیت معنوی
مالکیت معنوی شامل بخش های مختلف می شود که هر کدام از آنها سعی بر آن دارند تا گوشه ای از مالکیتهای معنوی را پوشش دهند. مالکیت معنوی مشتمل بر ۸ مولفه استاندارد می باشد. این تعداد قطعا ثابت نیستند و به مرور زمان مورد مطالعه و گسترش بیشتر قرار خواهند گرفت. مولفه های مالکیت معنوی عبارتند از:
- حق کپی (copyright): که شامل هرگونه نوشته میشود.مثل کتاب ، مقاله و. ..
- حق اختراع (patents): که مربوط به حق اختراعات است.
- علامت تجاری (trademark): متعلق به آن دسته کارخانجات و یا سازمانهایی میشود که یک کالایی را عرضه می کنند.
- مسائل محرمانه تجارت (trade secret): که مربوط به مسائل محرمانه ای است که شرکت ها تمایل به حفظ آن دارند.
- قوانین اعتماد (low of confidence)
- حق کپی برداری (passing off): ممانعت از سواستفاده از علامت تجاری جهت تولید محصول.
- حق طراحی (Design right)
- حق طرح سه بعدی (semiconductor regulation
انواع مالکیت
در یک نگاه کلی میتوان مالکیت های روزمره ای که ما در زندگی با آن سرو کار داریم را به دو نوع کلی تقسیم نمود که عبارتند از :
- مالکیت فیزیکی: مالکیتی است که به اموال و دارایی های فیزیکی ما توجه دارد. مانند خودرو ، لباس ، خانه و غیره که این دارایی ها دارای ارزش مادی بوده و برای داشتن آنها و اثبات مالکیت معمولا استناد به یک سند مکتوب و یا سند خاصی می شود.
- مالکیت معنوی: اینگونه مالکیتها در حالت طبیعی دارای سند و یا نوشته مکتوبی نمی باشند که متعلق بودن آن را به فرد خاصی اثبات کنند. مانند یک ایده که منجر به بوجود آمدن به یک قطعه موسیقی می شود، یک اثر هنری و موارد مشابه دیگر.
اهمیت مالکیت معنوی (فکری)
حقوق مالکیت معنوی ( فکری ) ،در جهان امروز از اهمیت ویژه ای برخوردار است و به دلیل برخورداری از ارزش اقتصادی ، مورد توجه همه قرار گرفته است. هر فکر و ایده ای هم جنبه معنوی دارد و هم جنبه اقتصادی! مالکیت فکری به فکر و ایده افراد مربوط می شود و در بسیاری از کشور ها برای حمایت از آن اقداماتی صورت گرفته است.
زمانی که فردی برای حل مشکلی راه حلی پیدا کرد و ایده و ابتکاری دارد، برای این که این ایده و فکر به یک دارایی فکری تبدیل شود، باید مراحل ثبت اختراع را سپری کند؛
ثبت اختراع (Patents)
حق اختراع حقی را به مخترع و یا ایجادکننده آن میدهد تا دیگران را از استفاده تجاری، فروش و یا تغییر آن در یک دوره زمانی محدود باز دارد. در واقع جامعه این حق را به مخترع می دهند و احترام میگذارند به این حق چرا که آن مخترع قرار است تا جزئیات این اختراع را در آینده ای نسبتا نزدیک در اختیار آنها قرار دهد. حق اختراع یک حق مالکیت معنویست که متعلق است به هرگونه وسیله ، ماده ، روش و یا پردازش که دارای خاصیتهای جدید بودن، خلاقانه بودن و مفید بودن باشد.
حق اختراع این حق را به مخترع می دهد که از محصول خود هرگونه استفاه تجاری کند تا بتواند از لحاظ مادی نیز نتیجه زحمات خود را بگیرد. به همین دلیل یک مدت و دوره ای را برای مخترع در نظر گرفته تا بتواند از محصول استفاده تجاری کند بدون انکه دیگران حق آگاهی و یا استفاده از این محصول را داشته باشند. این مدت زمان ۲۰ سال است. به مدت ۲۰ سال پس از ثبت اختراع توسط مخترع کس دیگری حق استفاده تجاری از آن محصول را ندارد. پس از ۲۰ سال بطور خودکار این حق از بین رفته و مخترع موظف است تا جزئیات و چگونگی اختراع خود را برای جامعه بیان کرده تا با این کار باعث پیشرفت و گسترش علم شود. حق ثبت اختراع دیگران را از هر گونه فروش، استفاده و ساخت آن محصول جلوگیری کرده و در عوض آن مخترع این هدیه را به جامعه می دهد که افراد عادی پس از به پایان رسیدن زمان آن اختراع ، همگی بتوانند از ان محصول استفاده کنند.
نتیجه گیری
توجه به آنچه که بیان شد و دلایل کاملا منطقی و قابل قبول که شاید مهمترین آنها پیشرفت یک جامعه باشد، انتظار می رود که رعایت قوانین و مسائل مرتبط با مالکیت معنوی را با آگاهی کامل پذیرفت و رعایت کرد. عدم وجود انگیزه برای مخترعان و افرادی که به نوعی محصولات مختلف خلق می کنند باعث رکود در جامعه خواهد شد پس با رعایت این قوانین میتواند هم به نفع جامعه و هم به نفع خلاقان جامعه باشد. چه بسا خود ما روزی یک محصول جدید خلق کنیم!
برای این که در مورد انجام کلیه امور در زمینه مالکیت فکری اطلاعات بیشتری کسب کنید و در مورد راه و روش کار بیشتر بدانید،می توانید از مشاورین مالکیت فکری شبکه پژوهش و فناوری اصفهان بهره بگیرید و اطلاعات کامل در این زمینه را از کارشناسان این حوزه بخواهید.
شماره تماس جهت هماهنگی با مشاورین این حوزه: ۳۳۸۷۲۸۵۵-۰۳۱ شبکه پژوهش و فناوری استان اصفهان
